سفره ما ایرانی‌ها
یکی از ایرانی‌هایی که در ارمنستان فروشگاه مواد غذایی ایرانی باز کرده بود می‌گفت، ارمنی‌ها فلان ماکارونی ایرانی را سخت پسندیده‌اند و آن‌را برای هم تبلیغ می‌کنند1.
چندین سال پیش یکی از گردشگران خارجی، عکس‌ها و مطالب سفرش به ایران را در صفحه شخصی خود منتشر کرده بود. ذیل مطلبی درباره غذاهای ایرانی گفت‌وگویی شکل گرفته و یکی از مخاطبان خارجی (قریب به مضمون) به انگلیسی نوشته بود: «اگر ایران رفتید، خوردن بربری فراموش‌تان نشود!»
در اکثر متن‌ها یا ویدیوهایی که از گردشگران خارجی خوانده یا دیده‌ام، غذای ایرانی را پسندیده و از خوشمزگی‌اش گفته‌اند؛ نان‌های ایرانی هم که جای خود دارند. آشپزی، به‌خصوص وقتی به بیرون از مرزهای کشور راه می‌یابد، دیگر فقط اسباب سیر کردن شکم نیست، بستری است که می‌تواند فرهنگ و آداب و سنن سرزمین مبدأ را هم به دیگران بشناساند.
خیلی از غذاهایی که به‌سبب پیوندشان با کشوری خاص اسم در کرده‌اند، با ذائقه بسیاری از مردم دنیا سازگار نیستند. اما آشپزی ملل مسلمان و به‌ویژه ایرانی‌ها داستان متفاوتی دارد. ترکیب و طبع و مزه غذاهای ایرانی جمع لذت و حکمت است و تقریبا هر سلیقه‌ای را جذب می‌کند. مثلا توجه به طبع غذا (سردی و گرمی و خشکی و تری) و خاصیت ادویه‌ها در طبخ، ویژگی بارز غذاهای ایرانی است. لذا در طب ایرانی بعضی از بیماری‌ها را نه الزاما با دارو بلکه گاهی با غذاها یا شربت‌های خوراکی و رایج درمان می‌کنند!
آداب غذا خوردن مسلمانان و توجه آن‌ها به آنچه می‌خورند هم داستان شگرف دیگری است. در هیچ آیینی به‌اندازه اسلام درباره آداب و بایدها و نبایدهای غذا خوردن توصیه‌های دقیق نداریم: چه بخوریم، چگونه بخوریم، چه‌وقت بخوریم و...
رعایت خضوع بر سر سفره‌ی نعمت‌های الهی، احترام به بزرگتر بر سر سفره، خوردن سرکه یا نمک قبل و بعد از غذا و مهم‌تر از همه، پرهیز از خوراکی‌های حرام تنها بخشی از آداب غذا خوردن مسلمانان است.
ایرانی‌ها با ذوق و ذائقه‌ی کم‌نظیرشان در طبخ غذاهای فرنگی نیز از خودِ فرنگی‌ها پیش افتاده و برای مثال، ماکارونی را از ایتالیایی‌ها بهتر طبخ می‌کنند!
غرض آنکه اگر سفارت‌خانه‌‌ها و رایزنی‌های فرهنگیِ کشورمان در شرق و غرب عالم برنامه درست و مستمری تدوین و اجرا کنند، آشپزی ایرانی در کسب اسم و رسم به‌راحتی بر رستوران‌های شرقی و غربی پیشی می‌گیرد. در آن‌صورت، حتی سفره‌خانه و نانوایی ایرانی در خارج از کشور هم می‌تواند محلی برای نشر فرهنگ و سنت و ذوق و ادب ایرانی و اسلامی باشد.
پی‌نوشت:
- برنامه تلویزیونی «ثریا»، مجموعه مستند دروازه اوراسیا
