شاهچراغ
خبر حرکت احمد بن موسی (شاهچراغ) علیهماالسلام توسط کارگزاران حکومتی به مامون رسید. مامون که ورود برادران امام [رضا سلام الله علیه] را به مرکز حکومت، تهدیدی جدی برای موقعیت حساس خود می‌دید و از هم‌داستان شدن برادران و شیعیان امام با وی هراسناک بود، به همه حکمرانان خود، دستور داد که در هر کجا قافله بنی‌هاشم را یافتند، مانع از حرکت آنان شوند و آنان را به مدینه بازگردانند یا مقتول کنند.
این دستور به هر شهری که می‌رسید، کاروان از آنجا گذشته بود، مگر در شیراز که پیش از رسیدن کاروان احمد بن موسی‌علیهماالسلام حکم به حاکم وقت رسید. حاکم فارس «قتلغ‌خان» مردی سفاک و خونریز بود. وی با لشکری انبوه از شهر خارج شد و در برابر کاروان احمد بن موسی‌علیهماالسلام اردو زد.
احمد بن موسی‌علیهماالسلام در دو فرسنگی شیراز با قتلغ‌خان روبرو شد. در آن جا خبر شهادت برادرش علی بن موسی الرضاعلیهماالسلام انتشار یافت، و به احمد بن موسی‌علیهماالسلام خبر دادند که اگر قصد دیدن برادر خود علی بن موسی الرضاعلیهما السلام را دارید، بدانید که وی فوت شده است.
حضرت احمد بن موسی‌علیهماالسلام که وضع را چنین دید، دانست که نخست، برادرش در طوس شهید شده است؛ دوم، برگشتن به مدینه و یا غیر آن ممکن نیست؛ سوم، این جماعت به قصد مقاتله و جدال در این جا گرد آمده‌اند. بنابراین، اصحاب و یاران خود را خواست و جریان را به آگاهی همه رساند و افزود:
قصد این‌ها ریختن خون فرزندان علی بن ابی طالب علیهماالسلام است، هر کس از شما مایل به بازگشت باشد یا راه فراری بداند، می‌تواند جان از مهلکه به سلامت برد که من چاره‌ای جز جهاد با این اشرار ندارم. تمامی برادران و یاران احمد بن موسی‌علیهماالسلام عرض کردند که مایل‌اند در رکاب وی جهاد کنند. آن بزرگوار در حق آنان دعای خیر کرد و فرمود: پس برای مبارزه، خود را آماده سازید.
جدال و پیکار
سپاه قتلغ‌خان در برابر یاران احمد بن موسی‌علیهماالسلام صف‌های خود را آراستند و جنگ نابرابری آغاز شد. در نتیجه‌ی رشادت و فداکاری یاران احمد بن موسی‌علیهماالسلام دشمن شکست خورد و عقب‌نشینی کرد. این جدال در سه نوبت و به مدت چند روز ادامه یافت. در پیکار سوم، سپاهیان قتلغ‌خان شکست خوردند و ناچار از محل درگیری، قریه کُشن تا نزدیک برج و باروی شیراز به مسافت سه فرسخ عقب نشستند و از ترس به درون حصار شهر پناه بردند و دروازه‌های شهر را محکم بستند. احمد بن موسی‌علیهماالسلام به اردوگاه خویش، در قریه کُشن، نزدیک یاران خویش بازگشت. در این نبرد، عده‌ای از امامزادگان و اصحاب احمد بن موسی‌علیهماالسلام زخمی [شدند] و تعدادی نزدیک به سیصد نفر به شهادت رسیدند.
نیرنگ دشمن
روز دیگر، احمد بن موسی‌علیهماالسلام یاران خود را به پشت دروازه شهر شیراز منتقل کرد و همان‌جا خیمه زد. قتلغ‌خان که دریافت قادر به پیکار با احمد بن موسی‌علیهماالسلام نیست و با وجود عشق و فداکاری که در سپاه احمد بن موسی‌علیهماالسلام موج می‌زند، توان مقابله مردانه با آنان را ندارد، با عده‌ای از فرماندهان سپاه خود، طرح نیرنگی را ریخت تا بلکه با این روش بر آنان فایق آیند. بر اساس نیرنگ و توطئه طراحی شده، جمعی از سپاهیان جنگ‌آزموده‌ی خود را با شیوه جنگ و گریز به صفوف یاران احمد بن موسی‌علیهماالسلام گسیل داشت و به آن‌ها دستور داد در اولین درگیری وانمود به عقب‌نشینی و شکست کنند و به‌سوی دروازه‌های شهر بازگردند. یاران و برادران احمد بن موسی‌علیهماالسلام با این خدعه وارد شهر شدند، دشمن مکار، دورازه‌های شهر را بست. سپاهیان قتلغ‌خان که از پیش در گذرگاه‌های شهر کمین کرده بودند، یاران احمد بن موسی‌علیهماالسلام را هر کدام به وضعی و در موضعی به شهادت رساندند.
شهادت احمد بن موسی (علیهما السلام)
در نتیجه توطئه دشمن بسیاری از یاران احمد بن موسی‌علیهماالسلام به شهادت رسیدند و عده‌ای نیز که از نیرنگ دشمن به سلامت گریخته بودند، در اطراف پراکنده شدند. مورخان اتفاق نظر دارند که غالب امامزادگان در فارس و دیگر شهرهای ایران، از پراکنده شدگان این نهضت هستند.
حضرت احمد بن موسی‌علیهماالسلام نیز مورد تعقیب دشمن قرار گرفت و قتلغ‌خان با شمار زیادی از سپاهیان خود به آنان هجوم برد. احمد بن موسی‌علیهماالسلام شجاعانه در مقابل دشمن پایداری کرد و به دفاع از خود پرداخت. برخی از منابع می‌نویسند: احمد بن موسی‌علیهماالسلام به‌تنهایی با لشکر انبوهی به نبرد پرداخت. دشمن چون دید از عهده او برنمی‌آید، شکافی در جایگاه استراحت وی ایجاد کرد و از پشت بر سرش شمشیر زد؛ سپس خانه را خراب کرد، و بدن او در زیر توده‌های خاک، در محلی که هم‌اکنون مرقد و بارگاه اوست، پنهان شد.
گزیده‌ای از زندگینامه حضرت احمد بن موسی (علیهما السلام) به نقل از پایگاه اینترنتی اطلاع‌رسانی آستان مقدس حضرت احمدبن‌موسی‌الکاظم شاهچراغ علیهماالسلام *جز چند ویرایش جزئی، در متن اصلی تغییری ایجاد نشده است. برای مطالعه متن کامل، عبارتی را که در سطر فوق، پیوند (لینک) شده است، کلیک کنید. * مأخذ عکس‌ها: همان نشانی
سالروز شهادت احمد بن موسی (حضرت شاهچراغ) مشخص نیست. لذا در ایران 17 رجب را به یاد شهادت ایشان محترم می‌دارند.
شهادت ایشان را به محضر خاندان وحی و امام عصر سلام الله علیهم و به شما و شیعیان و محبان ایشان تعزیت عرض می‌کنم.
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم و اهلک اعدائهم
