بدانیم داریم چه میکنیم

مجلس نمایندگان آمریکا استفاده از واتس‌اپ روی گوشی‌های رسمی را ممنوع اعلام کرده و دفتر امنیت سایبری‌شان گفته جزو برنامه‌های پرخطر است.

آی مردم، آی مسئول، بدانیم داریم چه می‌کنیم.

کیک زرد که می‌گویند، این است!

این پودر و کلوخه‌های زرد و خوشرنگ که می‌بینید، کیک زرد است.

خب، کیک زرد چیست؟ همان اکسید اورانیوم!

همین پودر زرد را بعد از چند مرحله به قرص‌های سیاه دی‌اکسید اورانیوم تبدیل می‌کنند (ملاحظه کنید) و می‌شود سوخت هسته‌ای.

و هر کدام از آن قرص‌های سیاه کوچک معادل هزار کیلو زغال سنگ انرژی تولید می‌کنند!

 

خلاصه ماجرا چنین است:

• استخراج سنگ معدن اورانیوم و بعد جداسازی اورانیوم از ناخالصی‌ها
• تبدیل اورانیوم به اکسید اورانیوم یعنی همین کیک زرد
• تبدیل کیک زرد به هگزافلورید اورانیوم
• انتقال هگزافلورید اورانیوم به دستگاه‌های گریز از مرکز یا اصطلاحا سانتریفیوژ (همان استوانه‌های بلند فلزی)
• سانتریفیوژها با سرعت چندهزار دور در دقیقه می‌چرخند و اتم‌های شکافت‌پذیر اورانیوم را که سبک‌‌تر هستند، از اتم‌های شکافت‌ناپذیر که سنگین‌ترند، جدا می‌کنند. منظور از غنی‌سازی اورانیوم همین است.
• بعد از غنی‌سازی، هگزافلوراید اورانیوم را به دی‌اکسید اورانیوم تبدیل می‌کنند که پودری تیره‌رنگ است.
• پودر دی‌اکسید اورانیوم را می‌فشارند تا به‌شکل قرص‌های کوچک درآید. قرص‌ها همان سوخت هسته‌ای هستند.
• سوخت هسته‌ای را داخل میله‌های باریک و بلند سوخت جای می‌دهند و میله‌ها را به قلب راکتور منتقل می‌کنند.
• قرص‌ها در اثر شکافت هسته‌ای اصطلاحا می‌سوزند و انرژی زیادی تولید می‌کنند که دمای آب داخل راکتور را تا چندصددرجه بالا می‌برد و طبیعتا بخار داغ تولید می‌شود.
• بخار داغ از مجراهای خاص با فشار به‌ پره‌های توربین می‌دمد.
• پره‌ها می‌چرخند و محور توربین را که به مولد (یا همان ژنراتور) وصل است می‌چرخانند.
• بوسیله مولد، انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی تبدیل و برق تولید می‌شود.
• بعد از آنکه قرص‌های دی‌اکسید اورانیوم کاملا سوختند و پسماند شدند، آن‌ها را با سوخت جدید جایگزین و پسماندها را به محل امن منتقل می‌کنند.

خلاصه‌ی چرخه سوخت هسته‌ای تقریبا همین است. تمام مراحل را دانشمندان ما در کشور خودمان انجام می‌دهند. خیلی سر راه‌مان سنگ انداختند و شماری از دانشمندان‌مان را از ما گرفتند تا نتوانیم؛ اما خدا خواست و همت کردیم و توانستیم، الحمدلله.

---

مطالب مرتبط:

• اولویت

علم اگر در ثریا باشد *

در بحبوحه وقایعِ پیاپیِ این روزها، خبر مهمی نسبتا مهجور ماند و آن پرتاب ماهواره ثریا به مدار 750 کیلومتری زمین بود. هم ماهواره و هم ماهواره‌بر، هر دو ایرانی هستند. خدا را بی‌نهایت شکر. تزریق محموله در مدار 750 کیلومتری دستاورد مهمی است و راه را برای پرتاب‌های مرتفع‌تر هموارتر می‌کند. ماهواره‌برهای ایرانی پیش از این، تا ارتفاع تقریبا 500 کیلومتری بالا رفته بودند.

 

ماهواره ثریا (متعلق به سازمان فضایی ایران) با ماهواره‌بر قائم 100 (متعلق به سپاه پاسداران) به فضا رفت و در مدار جای گرفت.

ماهواره‌بر قائم 100 با سوخت جامد کار می‌کند و سه‌مرحله‌ای است. نگهداری پرتابگرهای سوخت جامد آسان‌تر است و لازم نیست در خود پایگاه سوخت‌گیری شوند. ضمنا بیشتر پرتاب‌های مهم ایران قبلا دومرحله‌ای بودند اما این‌بار موتور سومی هم در کار بود تا بتواند محموله را تا ارتفاع بیشتری بالا ببرد. با همین شیوه می‌توان محموله‌های سنگین‌تر را تا ارتفاعات بالاتر هم پرواز داد و سرانجام به ارتفاع بیش از 30,000 کیلومتری یعنی به مدار زمین‌آهنگ (اصطلاحا ژئو) دست یافت، ان‌شاء‌الله.

 

* عنوان را از حدیثی از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم وام گرفتم که می‌فرماید:

لو کانَ العِلمُ بالثُّریّا لَتَناوَلَهُ رِجالٌ مِن فارسَ

علم اگر در ثریا باشد، بی‌گمان مردانی از فارس به آن دست یابند. (که قاعدتاً منظور از فارس همان ایران است.)

• مأخذ حدیث: تارنمای کتابخانه احادیث شیعه (نشانی)
• مأخذ عکس: تارنمای سپاه نیوز (نشانی)

 

 

سود است و زیان نیست!

آنچه می‌بینید، تصویر دو قرصِ اورانیومی یا همان سوخت هسته‌ای است؛ قطر و طول آنها از چند سانتی‌متر فراتر نمی‌رود اما هر کدام از همین قرص‌های کوچک، تقریباً معادل 1000 کیلوگرم زغال سنگ، انرژی تولید می‌کند.

 

چندسالی است که با آمدن زمستان و تابستان، مشکل کمبود برق هم خودش را نشان می‌دهد. از سویی مردم بابت آلودگی هوا گلایه دارند و از سوی دیگر احتمال قطعی برق صنایع یا منازل، آن‌ها را نگران می‌کند؛ در هر دو مورد هم حق دارند. اما چاره چیست؟ چطور می‌توان هم هوای سالم‌تر و هم برق کافی داشت؟

 

 

کسانی که از سر ناآگاهی، فناوری هسته‌ای را برای کشورمان دردسرآفرین و هزینه‌زا می‌دانند، توجه ندارند که اگر برق کافی نداشته باشیم، در صنعت و تولید و آموزش و پژوهش و امنیت هم به مشکلات اساسی برمی‌خوریم؛ و بماند که برق فقط یکی از کاربردهای مهم فناوری هسته‌ای است.

 

در حال حاضر پایدارترین و مطمئن‌ترین برق، برق هسته‌ای است. در تمام دنیا هیچ نوع نیروگاه دیگری وجود ندارد که با ضریب ظرفیت بیشت از 90 درصد در سال، هم انرژی پایدار در اختیارتان بگذارد و هم با محیط زیست، سازگارتر باشد. انرژی پایدار یعنی انرژیِ دائمی.

برق حاصل از نیروگاه‌های خورشیدی و به‌خصوص بادی، تا حد چشمگیری پاک و تجدیدپذیر است اما پایدار نیست، چون آفتاب همیشه نمی‌تابد و باد هم همیشه نمی‌وزد. اما برای مثال، هر نیروگاه هسته‌ای 1000 مگاواتیِ آب‌فشرده فقط با 27 تن اورانیوم یک سال برای‌مان برق تولید می‌کند.

 

به لطف خدا ایرانِ ما فناوری هسته‌ای را بومی و به چرخه کامل تامین سوخت هسته‌ای دست پیدا کرده است؛ یعنی از استخراج اورانیوم گرفته تا تبدیل آن به سوخت هسته‌ای و مدیریت پس‌ماندهای آن را خودمان انجام می‌دهیم. چگونه می‌توان شکر خدا را بابت چنین نعمتی به جا آورد؟ شاید کمترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم حمایت تمام‌قد از فناوری و صنعت هسته‌ای است؛ فناوری و صنعتی که به برکت خون شماری از بهترین جوانان ما به دست آمده است.

امروز، 21 دی، یازدهمین سالگرد ترور دانشمند هسته‌ای کشورمان، شهید مصطفی احمدی روشن بود.

 

پرواز با «قائم 100»

به‌لطف خدا روز یکشنبه موتور مرحله اول سوخت جامد «رافع» با موشک ماهواره‌بر «قائم 100» آزمایش موفق زیرمداری خود را پشت سر گذاشت. هم «رافع» و هم ماهواره‌برِ «قائم 100» برای صنعت فضایی و نظامی کشورمان مهم هستند. «رافع» موتور مرحله اول سوخت جامد است. موتور مرحله اول، وظیفه مهمی به‌عهده دارد چون باید با غلبه بر جاذبه، موشک ماهواره‌بر و محموله آن‌را از زمین جدا کند به ارتفاع تعیین شده انتقال‌شان دهد. سپس موتور مرحله اول جدا می‌شود و معمولا با بازگشت به جو زمین می‌سوزد و چیز زیادی از آن به زمین بازنمی‌گردد. اگر مقصد موردنظر در ارتفاعات بالاتری باشد، ماهواره‌بر باید به موتورهای مرحله دوم و حتی سوم مجهز باشد و آن‌ها را به‌نوبت روشن کند تا نهایتا به ارتفاع موردنظر برسد و ماهواره یا دیگر محموله‌های خود را مدار تزریق کند.

موشک‌های سوخت جامد در مقایسه با موشک‌های سوخت مایع مزایایی دارند؛ برای مثال، نگهداری آن‌ها آسان‌تر است و لازم نیست در پایگاه فضایی سوخت‌گیری شوند.

 

«قائم 100» اولین ماهواره‌برِ سه‌مرحله‌ای سوخت جامد کشورمان است که سپاه پاسداران آن‌را جایگزین ماهواره‌بر قاصد خواهدکرد. سپاه قبلا دو ماهواره نظامی نور 1 و نور 2 را با ماهواره‌بر دومرحله‌ای قاصد در مدار مستقر کرده بود. «قائم 100» می‌تواند ماهواره‌هایی تا جرم 80 کیلوگرم را به ارتفاع 500 کیلومتری از سطح زمین منتقل کند. با آغاز بهره‌برداری از ماهواره‌بر «قائم 100»، ماهواره «ناهید» وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران بوسیله قائم 100 به فضا پرتاب خواهدشد، ان‌شاء‌الله