علم اگر در ثریا باشد *

در بحبوحه وقایعِ پیاپیِ این روزها، خبر مهمی نسبتا مهجور ماند و آن پرتاب ماهواره ثریا به مدار 750 کیلومتری زمین بود. هم ماهواره و هم ماهواره‌بر، هر دو ایرانی هستند. خدا را بی‌نهایت شکر. تزریق محموله در مدار 750 کیلومتری دستاورد مهمی است و راه را برای پرتاب‌های مرتفع‌تر هموارتر می‌کند. ماهواره‌برهای ایرانی پیش از این، تا ارتفاع تقریبا 500 کیلومتری بالا رفته بودند.

 

ماهواره ثریا (متعلق به سازمان فضایی ایران) با ماهواره‌بر قائم 100 (متعلق به سپاه پاسداران) به فضا رفت و در مدار جای گرفت.

ماهواره‌بر قائم 100 با سوخت جامد کار می‌کند و سه‌مرحله‌ای است. نگهداری پرتابگرهای سوخت جامد آسان‌تر است و لازم نیست در خود پایگاه سوخت‌گیری شوند. ضمنا بیشتر پرتاب‌های مهم ایران قبلا دومرحله‌ای بودند اما این‌بار موتور سومی هم در کار بود تا بتواند محموله را تا ارتفاع بیشتری بالا ببرد. با همین شیوه می‌توان محموله‌های سنگین‌تر را تا ارتفاعات بالاتر هم پرواز داد و سرانجام به ارتفاع بیش از 30,000 کیلومتری یعنی به مدار زمین‌آهنگ (اصطلاحا ژئو) دست یافت، ان‌شاء‌الله.

 

* عنوان را از حدیثی از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم وام گرفتم که می‌فرماید:

لو کانَ العِلمُ بالثُّریّا لَتَناوَلَهُ رِجالٌ مِن فارسَ

علم اگر در ثریا باشد، بی‌گمان مردانی از فارس به آن دست یابند. (که قاعدتاً منظور از فارس همان ایران است.)

• مأخذ حدیث: تارنمای کتابخانه احادیث شیعه (نشانی)
• مأخذ عکس: تارنمای سپاه نیوز (نشانی)

 

 

سود است و زیان نیست!

آنچه می‌بینید، تصویر دو قرصِ اورانیومی یا همان سوخت هسته‌ای است؛ قطر و طول آنها از چند سانتی‌متر فراتر نمی‌رود اما هر کدام از همین قرص‌های کوچک، تقریباً معادل 1000 کیلوگرم زغال سنگ، انرژی تولید می‌کند.

 

چندسالی است که با آمدن زمستان و تابستان، مشکل کمبود برق هم خودش را نشان می‌دهد. از سویی مردم بابت آلودگی هوا گلایه دارند و از سوی دیگر احتمال قطعی برق صنایع یا منازل، آن‌ها را نگران می‌کند؛ در هر دو مورد هم حق دارند. اما چاره چیست؟ چطور می‌توان هم هوای سالم‌تر و هم برق کافی داشت؟

 

 

کسانی که از سر ناآگاهی، فناوری هسته‌ای را برای کشورمان دردسرآفرین و هزینه‌زا می‌دانند، توجه ندارند که اگر برق کافی نداشته باشیم، در صنعت و تولید و آموزش و پژوهش و امنیت هم به مشکلات اساسی برمی‌خوریم؛ و بماند که برق فقط یکی از کاربردهای مهم فناوری هسته‌ای است.

 

در حال حاضر پایدارترین و مطمئن‌ترین برق، برق هسته‌ای است. در تمام دنیا هیچ نوع نیروگاه دیگری وجود ندارد که با ضریب ظرفیت بیشت از 90 درصد در سال، هم انرژی پایدار در اختیارتان بگذارد و هم با محیط زیست، سازگارتر باشد. انرژی پایدار یعنی انرژیِ دائمی.

برق حاصل از نیروگاه‌های خورشیدی و به‌خصوص بادی، تا حد چشمگیری پاک و تجدیدپذیر است اما پایدار نیست، چون آفتاب همیشه نمی‌تابد و باد هم همیشه نمی‌وزد. اما برای مثال، هر نیروگاه هسته‌ای 1000 مگاواتیِ آب‌فشرده فقط با 27 تن اورانیوم یک سال برای‌مان برق تولید می‌کند.

 

به لطف خدا ایرانِ ما فناوری هسته‌ای را بومی و به چرخه کامل تامین سوخت هسته‌ای دست پیدا کرده است؛ یعنی از استخراج اورانیوم گرفته تا تبدیل آن به سوخت هسته‌ای و مدیریت پس‌ماندهای آن را خودمان انجام می‌دهیم. چگونه می‌توان شکر خدا را بابت چنین نعمتی به جا آورد؟ شاید کمترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم حمایت تمام‌قد از فناوری و صنعت هسته‌ای است؛ فناوری و صنعتی که به برکت خون شماری از بهترین جوانان ما به دست آمده است.

امروز، 21 دی، یازدهمین سالگرد ترور دانشمند هسته‌ای کشورمان، شهید مصطفی احمدی روشن بود.

 

پرواز با «قائم 100»

به‌لطف خدا روز یکشنبه موتور مرحله اول سوخت جامد «رافع» با موشک ماهواره‌بر «قائم 100» آزمایش موفق زیرمداری خود را پشت سر گذاشت. هم «رافع» و هم ماهواره‌برِ «قائم 100» برای صنعت فضایی و نظامی کشورمان مهم هستند. «رافع» موتور مرحله اول سوخت جامد است. موتور مرحله اول، وظیفه مهمی به‌عهده دارد چون باید با غلبه بر جاذبه، موشک ماهواره‌بر و محموله آن‌را از زمین جدا کند به ارتفاع تعیین شده انتقال‌شان دهد. سپس موتور مرحله اول جدا می‌شود و معمولا با بازگشت به جو زمین می‌سوزد و چیز زیادی از آن به زمین بازنمی‌گردد. اگر مقصد موردنظر در ارتفاعات بالاتری باشد، ماهواره‌بر باید به موتورهای مرحله دوم و حتی سوم مجهز باشد و آن‌ها را به‌نوبت روشن کند تا نهایتا به ارتفاع موردنظر برسد و ماهواره یا دیگر محموله‌های خود را مدار تزریق کند.

موشک‌های سوخت جامد در مقایسه با موشک‌های سوخت مایع مزایایی دارند؛ برای مثال، نگهداری آن‌ها آسان‌تر است و لازم نیست در پایگاه فضایی سوخت‌گیری شوند.

 

«قائم 100» اولین ماهواره‌برِ سه‌مرحله‌ای سوخت جامد کشورمان است که سپاه پاسداران آن‌را جایگزین ماهواره‌بر قاصد خواهدکرد. سپاه قبلا دو ماهواره نظامی نور 1 و نور 2 را با ماهواره‌بر دومرحله‌ای قاصد در مدار مستقر کرده بود. «قائم 100» می‌تواند ماهواره‌هایی تا جرم 80 کیلوگرم را به ارتفاع 500 کیلومتری از سطح زمین منتقل کند. با آغاز بهره‌برداری از ماهواره‌بر «قائم 100»، ماهواره «ناهید» وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران بوسیله قائم 100 به فضا پرتاب خواهدشد، ان‌شاء‌الله

 

تلسکوپ بزرگ رصدخانه ملی ایران

احتمالا در روزهای گذشته خبر نورگیری بزرگترین تلسکوپ ایران را شنیده یا خواندید.

 

مهرماه امسال، بزرگترین تلسکوپ عملیاتی ایران و غرب آسیا از فراز قله 3600 متری گرگش کاشان، چشم به آسمان گشود. تلسکوپ بزرگ رصدخانه ملی ایران در اولین نورگیری که با هدف سنجش عملکرد تلسکوپ صورت می‌گیرد، تصویر چند جرم آسمانی از جمله جفت‌کهکشان Arp-282 در فاصله 320 میلیون سال نوری از زمین را روی آینه 3.4 متری خود دریافت کرد. قطر آینه اصلی تلسکوپ 340 سانتی‌متر است و بر همین اساس، آن‌را INO 340 می‌خوانند.

 

 

تلسکوپ ملی که بزرگترین پروژه علمی ایران لقب گرفته بود، با وجود تحریم‌ها و دشواری‌های اقتصادی سرانجام به ثمر نشست. مهندسان کشورمان در ساخت تلسکوپ ملی تازه‌ترین فناوری‌های روز را به‌کار گرفتند و به‌سبب تحریم‌ها هرآنچه را لازم بود، به‌تنهایی آموختند و ساختند.

 

 

لورنزو زاگو، عضو گروه مشاوران طرح تلسکوپ ملی ایران گفته است، ایرانی‌ها پس از خرید شیشه سرامیکی آینه، ناچار بودند چگونگی ساخت تقریبا همه دیگر اجزای تلسکوپ را به‌تنهایی یاد بگیرند. مهندسان و صنعتگران کشورمان همین کار را هم کردند و چنان سریع به سرانجامش رساندند که زاگو از سخت‌کوشی و سرعت عمل آن‌ها ابراز شگفتی کرد.

 

جری گلیمور، اخترشناس دانشگاه کمبریج و رئیس هیئت مشاوران بین‌المللی تلسکوپ ملی نیز گفته است که ایرانی‌ها در هر مرحله بر بلندپرواژی و پیچیدگی پروژه‌شان می‌افزودند. برای مثال، کارشناسان کشورمان برای هدایت تلسکوپ، سامانه‌ فعالی طراحی و تولید کردند که فناوری به‌کار رفته در آن نوین بود و تنها حدود یک دهه قدمت داشت. شاهکار دیگر ایرانی‌ها ساخت سامانه‌ی لایه‌نشانی در خلاء بود که بوسیله آن، شیشه‌های صیقلی را به آینه تلسکوپ تبدیل کردند.

 

به لطف خدا، حالا ایران تلسکوپی دارد که با آن می‌تواند اجرام دوردست کیهان را با دقتی کم‌نظیر رصد کند و داده‌های حاصل از آن‌را در حوزه‌های مختلف مثل نجوم، فیزیک، نورشناسی، شیمی و... به‌کار بگیرد.

 

خدا را شکرگزارم و دستاورد مذکور را به همه دوست‌داران ایران اسلامی تبریک می‌گویم.